Pantheon

Het Pantheon (Pan = alle, theon = goden) is een tempel in Rome die werd gebouwd tussen 118 en 125 na Christus. Pantheon betekent 'gewijd aan alle goden'. Een andere mogelijke vertaling is: 'geheel goddelijk'.

Het oorspronkelijke gebouw dateerde uit 27 v. Chr. en werd gebouwd onder het consulschap van Marcus Agrippa. In 80 n. Chr. werd het door brand verwoest, in 125 geheel herbouwd onder keizer Hadrianus. In 609 werd het een kerkgebouw, de Santa Maria della Martyres, en vanaf de Renaissance werd het Pantheon gebruikt als begraafplaats voor vooraanstaande Italianen, van wie Rafaël Santi en Victor Emmanuel II de bekendste zijn. Het Pantheon in Rome is vooral beroemd door de inscriptie op de buitenkant: M.AGRIPPA.L.F.COS.TERTIUM.FECIT, oftewel: 'Marcus Agrippa, zoon van Lucius, drie maal consul, heeft dit gemaakt.' Het gebouw is in zeer goede staat.

De inscriptie die ook nu nog goed te lezen is, komt voor in de biografie van Suetonius van keizer Augustus, waarin een adelaar boven één van de letters ging zitten, hetgeen een gunstig voorteken zou zijn.

Opbouw
Het ronde gebouw, met een zuilengang bestaande uit drie rijen gigantische Corinthische zuilen (8 in de eerste rij, 16 in totaal), bestaat uit een betonnen koepel, met een centrale opening (oculus). De diameter van de koepel is gelijk aan de hoogte van de oculus: 43 meter, daardoor zou het inwendige van het gebouw perfect in een kubus met een [ribbe]]n van 43 meter passen, of anders gesteld: men kan perfect een bol met een diameter van 43 meter in het gebouw plaatsen.

De gigantische koepel bleef tot 1434 de grootste betonnen koepel ter wereld, toen in Florence een grotere koepel werd gezet op de Santa Maria del Fiore, die een diameter van 45 meter heeft. Om die enorme koepel te maken hadden de Romeinen enkele trucs toegepast:

  • zo lieten ze bovenaan een opening vrij, zodat de koepel soepel bleef en zo gewapend was tegen aardbevingen;
  • de Romeinen beperkten het gewicht van de koepel, door cassettes (insparingen) in de koepel te voorzien, door naar boven toe de koepel dunner te maken en tevens een lichter, minder sterk beton te kiezen.